Er wordt volop geschreven en gesproken over het tekort aan leerkrachten in het onderwijs. Kinderen in het primair onderwijs worden naar huis gestuurd en leerlingen in het voortgezet onderwijs klagen over de vele tussenuren. Naast de grote krapte op de arbeidsmarkt is het hoge ziekteverzuim mede debet aan dit tekort. Onderzoek wijst uit dat een slecht binnenklimaat niet alleen invloed heeft op de leerprestaties, maar leerlingen en leraren ook ziek maakt. “Door te investeren in een goed binnenklimaat kan het ziekteverzuim omlaag,” zegt Julian van de Sande, teamleider vastgoedmanagement. “Een investering die zich ook nog eens snel terugverdient, want de kosten van minder zieke leerkrachten is gelijk terug te zien in verlaging van de bedrijfskosten.”
Luchtkwaliteit en ventilatie
In het whitepaper onderwijshuisvesting van de PO-raad staat dat 80% van de scholen een slecht binnenklimaat heeft (temperatuur, akoestiek, luchtkwaliteit, licht). Onderzoek van de TU Eindhoven wijst uit dat in 25% van de schoolgebouwen de luchtkwaliteit niet op orde is. Een verhoogde concentratie CO₂ kan leiden tot gezondheidsklachten als hoofdpijn, vermoeidheid, allergieën en luchtwegaandoeningen. Ook ontstaat er discomfort door geurhinder, tocht of een te hoge of lage temperatuur. Julian: “Vaak minder genoemde gevolgen van een slechte ventilatie is de verspreiding van ziektekiemen of een slechte luchtvochtigheid, waardoor gezondheidsklachten kunnen ontstaan. Door te investeren in een beter binnenklimaat kunnen we ziekteverzuim van leerkrachten en leerlingen niet uitsluiten, maar wel positief beïnvloeden.”
Lager verzuim bespaart kosten
“Er zijn meer oorzaken van verzuim dan alleen het binnenklimaat,” stelt Julian. “De hoge werkdruk, de vele interacties met anderen die ziek kunnen zijn en seizoensgebonden ziekten als griep en verkoudheid kunnen we met het verbeteren van de installaties niet geheel voorkomen. Echter, investeren in een beter binnenklimaat loont wel. Want het beperken van uitval van personeel heeft direct invloed op de personeels- bedrijfskosten. Even een rekensom: de personeelskosten voor onderwijsinstellingen bedragen ca. 80% van de bedrijfskosten. Het gemiddelde nationale ziekteverzuim is ligt rond de 5,0%, en het ziekteverzuim in de onderwijssector betreft dit 6,2%. Door een goed binnenklimaat is het reëel om te zeggen dat we het verzuimpercentage naar 5,5% kunnen terugdringen. Dit komt dan neer op een besparing 11% van de verzuimkosten (8,8% van de bedrijfskosten!). Een besparing waarmee de investering in installaties en ventilatie snel kan worden terugverdiend.”
Integrale aanpak
Een fijne leer- en werkomgeving zorgt voor minder verzuim en betere leerprestaties. Onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM) toont aan dat slechte ventilatie ook effect heeft op de toetsscores van basisschoolleerlingen en dus op de kerntaak van scholen, goed onderwijs. “Een derde van de basisscholen heeft geen mechanische ventilatie. En een raam openzetten is niet altijd de beste oplossing,” vervolgt Julian. “Het begint met het goed toepassen van de ventilatieprincipes en het juiste gebruik van installaties. Wij pleiten voor een integrale aanpak, waarbij de prestaties van het gebouw én de installaties worden meegenomen. Op basis van metingen en onderzoek schrijven we een advies, koppelen daar investeringskosten aan en een bijbehorende (gefaseerde) aanpak. Voor de financiering adviseren wij scholen om in gesprek te gaan met de gemeente, want goede onderwijshuisvesting is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Bovendien zijn er vaak subsidies beschikbaar, waardoor er minder eigen middelen ingebracht hoeven te worden.”
.
Een goed schoolgebouw voor goed onderwijs
“De cijfers liegen er niet om: veel scholen kampen met een slecht binnenklimaat,” besluit Julian. “Dit leidt tot significant lagere schoolprestaties en meer ziekteverzuim onder leerlingen en leerkrachten. Nu scholen toch voor de opgave staan om te verduurzamen, pleiten wij voor een integrale aanpak van gebouw en installaties. Als een gebouw nog jaren in gebruik zal zijn, dan loont preventief investeren. Het combineren van investeringen of het naar voren halen van reserveringen, kan interessant zijn. Zeker nu er subsidies beschikbaar zijn als DUMAVA. En er is nog voldoende tijd om de investering terug te verdienen. Maar belangrijker: u verlaagt nú het ziekteverzuim en beïnvloed de gezondheid van uw leerlingen en leerkrachten op een positieve manier.”
Handige links
- Onderzoek 2004: 20.000 leerlingen ziek als gevolg van slechte binnenlucht: Gezond Binnen 20.000 zieke leerlingen per dag
- Onderzoek Universiteit Maastricht (UM): Slechte lucht in klaslokaal heeft aantoonbaar effect op leerprestaties
- VOION, onderzoek Sikke Daals: De relatie tussen het schoolklimaat en de prestaties van leerlingen in het primair onderwijs
- Whitepaper PO-raad onderwijshuisvesting: Goed onderwijs vraagt om goede schoolgebouwen
