Veel instellingsterreinen kenmerken zich door een groene en landelijke ligging. Een prikkelvrije buitenplaats voor het herstel of beschermd wonen van cliënten. Zorginstellingen maken steeds meer de beweging om cliënten zo lang als mogelijk in hun eigen omgeving te laten wonen, waarbij ze onder begeleiding de regie houden over hun eigen leven. Daar waar mogelijk vindt behandeling plaats die gericht is op herintegratie in de maatschappij.
Omdat de zorg anders ingericht wordt, zijn instellingsterreinen veelal te groot geworden voor het aantal cliënten die op het terrein behandeld worden of wonen. De kosten voor het onderhoud van het terrein en het beheer van leegstaande gebouwen zijn kostbaar. Een herontwikkeling van het terrein geeft kansen om de exploitatiekosten weer beheersbaar te maken en biedt mogelijkheden voor samenwerking. Zo kan een herontwikkeling van een instellingsterrein bijdragen aan de woningbouwopgave, en ontstaan er kansen voor gezamenlijk gebruik van voorzieningen zoals medisch centrum en sportfaciliteiten. Ook dat kan bijdragen aan de reductie van exploitatiekosten van deze voorzieningen. Dagbestedingsvoorzieningen kunnen een verbindende schakel worden tussen het beschermd woon-zorggebied en de woningbouw op het terrein.
Een goed stappenplan is relevant om de juiste afweging te maken voor de zorginstelling. De grond kan maar één keer verkocht worden en het resterende woon-zorggebied moet een veilige plek blijven voor cliënten en medewerkers. Een gedragen herontwikkeling vraagt om een zorgvuldig proces op het gebied van communicatie en participatie. Dat kan alleen in goede samenwerking met medewerkers en (zorg)partners en in samenspraak met omwonenden. Daarbij hoort een integrale aanpak om alle belangen inzichtelijk te maken en een antwoord te geven op de uitdagingen waar de zorginstellingen voor staan: veiligheid, krapte op de arbeidsmarkt, zwaardere zorgvraag en de betaalbaarheid van zorg.
Ook Pro Persona GGz heeft een dergelijke opgave in Wolfheze, en daar zijn de afgelopen periode concrete stappen in gezet.
Pro Persona
Pro Persona is een specialistische organisatie die zich richt op het bieden van geestelijke gezondheidszorg. Zij beweegt continu mee met de ontwikkelingen in de zorg en de samenleving en streeft ernaar om haar cliënten zo lang mogelijk in hun eigen omgeving te behandelen.
Pro Persona heeft een instellingsterrein van 85 ha in Wolfheze, maar nog slechts een deel van het terrein is nodig voor de uitvoering van haar primaire kernactiviteiten. Daarom passen zij de omvang van hun vastgoed aan op dat wat nodig is en wat de organisatie zich blijvend kan veroorloven.
Park Wolfheze
Gebouwd wordt aan een open en toegankelijk Park Wolfheze waarbij het versterken van de groene kwaliteit de basis is. Een gebied waar Pro Persona, zorgpartners, inwoners en gemeente Renkum samenwerken aan een duurzaam woon-zorg- en woonlandschap, dat bijdraagt aan een gezonde en helende omgeving.
De grond die nodig is voor het realiseren van een veilige woon-zorgomgeving voor Pro Persona en haar zorgpartners wordt in erfpacht uitgeven. Met de zorgpartners worden afspraken gemaakt over bij elkaar passende doelgroepen en de daarvoor benodigde service, diensten en voorzieningen. Op deze manier kan blijvend grip worden gehouden op het leefklimaat van cliënten en het versterkende toekomstbestendige karakter van het park.
Het overige deel zal onder bepaalde condities worden verkocht aan één of meerdere ontwikkelaars voor woningbouw. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de gemeente Renkum. Meer woningen en een diversiteit aan woningen (betaalbaar, middelduur en duur) heeft een positief effect op de leefbaarheid en doorstroming
.
Structuur in het proces
De ontwikkeling van Park Wolfheze vereist een zorgvuldig proces, in besluitvorming en communicatie. Om te komen tot een nieuwe visie voor Park Wolfheze, zijn de volgende stappen doorlopen.
- Als eerste is het strategisch vastgoedplan opgesteld waarin een relatie is gelegd tussen de doelgroepen die Pro Persona behandelt en de behandelomgeving die daarvoor nodig is. Daaruit is gebleken dat het terrein in Wolfheze te groot is voor haar eigen behoefte, en zijn er op het terrein mogelijkheden voor het huisvesten van andere (samen werkende) zorgpartijen en voor woningbouw (circa 425 woningen).
- In de daarop volgende stap is de woon-zorgvisie bepaald, waarin de koers voor de toekomstige ontwikkeling van het woon-zorggebied is uitgezet. Hierin zijn relevante thema’s benoemd, waaronder een gezonde en helende omgeving, open en gastvrij park en veiligheid. Dit is het raamwerk waarbinnen de samenwerking tussen Pro Persona en zorgpartners verder vormgegeven zal worden.
- Onder regie van de gemeente Renkum is samen met inwoners uit Wolfheze is een visie opgesteld met daarin belangrijke waarden voor het dorp Wolfheze: de dorpsvisie. Bijzondere aandacht is besteed aan de herontwikkeling van het terrein van Pro Persona, aangezien deze ontwikkeling veel invloed heeft op de samenleving van het dorp. In de dorpsvisie zijn kaders gesteld voor de gebiedsvisie.
- In de gebiedsvisie worden de uitgangspunten voor de toekomstige ontwikkeling van Park Wolfheze vastgelegd, zoals het landschappelijk raamwerk, in-/uitgangen, hoofdverkeer structuur en ontwikkelvelden
In mei 2024 werd deze gebiedsvisie door de gemeenteraad `van Renkum vastgesteld. Een mooie mijlpaal, want de uitgangspunten voor de herontwikkeling staan daarmee vast en vormen een belangrijk kader voor de toekomstige ontwikkelingen.
De gebiedsvisie kent 4 hoofdlijnen: landschap, zorg, wonen en voorzieningen
- Landschap: Het landschap is de drager van het plan. De visie benadrukt het belang van het landschap als fundament. Behoud en versterking van de natuur staan centraal.
- Zorg: Pro Persona ontwikkelt samen met zorgpartners nieuw woon-zorgvastgoed voor cliënten.
- Wonen: Er komen 400 tot 450 nieuwe woningen in het gebied, volgens beleid van de gemeente.
- Voorzieningen: Er komen gezamenlijke voorzieningen voor het dorp, Pro Persona en zorgpartners.
Bij de gemaakte processtappen heeft Pro Persona zich laten ondersteunen door een team vastgoedprofessionals. In samenwerking met Pro Persona hebben Tarra Architectuur en Buro Lubbers een gebiedsvisie opgesteld, Deloitte is betrokken voor het verkoopproces van een deel van het terrein voor woningbouw en Laride richt zich op de ontwikkeling van het woon-zorggebied.
Verkoop en uitwerking woonzorggebied als volgende stap
Nu de gebiedsvisie is vastgesteld, wordt gestart met de voorbereidingen voor verkoop van een deel van het terrein. Daarbij wordt goed gekeken naar welke gebouwen behouden moeten blijven. Hoe monumenten in de toekomst kunnen worden ingezet en welke voorzieningen er gerealiseerd moeten worden. De ontwikkelaar die het terrein koopt, zal binnen de kaders van de gebiedsvisie met een vervolgplan komen.
Ook wordt gekeken naar de gewenste indeling voor het deel van het terrein dat in bezit van Pro Persona blijft. Daarbij wordt gekeken naar de korte en lange termijn. De financiële mogelijkheden, efficiency van zorg, schuifplan om tot de uiteindelijke indeling te komen en vooral ook de veiligheid van cliënten en omwonenden spelen daarbij een grote rol. De volgorde waarin de ontwikkeling gaat plaatsvinden heeft ook te maken met de te realiseren nieuwbouw en de locatie daarvan. Een deel van de bestaande bebouwing wordt vervangen en er moet rekening worden gehouden met het (tijdelijk) herplaatsen van activiteiten en cliënten om de nieuwbouw te kunnen realiseren.
Participatie & betrokkenheid
In het gehele traject van voorbereiding op de totstandkoming van de gebiedsvisie zijn cliënten, medewerkers, omwonenden en diverse klankbordgroepen betrokken. Hun participatie, input, vragen en advies zijn belangrijk. Deze participatie zorgt voor draagvlak en begrip wat de voortgang van het ontwikkelingstraject ten goede komt.
Planning
De planning is om medio 2025 te komen tot een definitieve keuze van de ontwikkelaar(s) waarna deze van start zal gaan met de eerste deelplannen voor het woongebied. Ondertussen wordt er verder gewerkt aan de ontwikkeling van het woon-zorggebied. De realisatie van de gehele opgave zal nog enkele jaren in beslag nemen, waarbij er nu een goed en toekomstbestendig fundament gelegd wordt.
